Coğrafya Kader midir? /İbni Haldun

  Sosyoloji,Coğrafya, Siyaset,Antoropoloji vb.Hatırı sayılır bilimin anmadan geçemeyeceği zorunlu bir durakta duran, İsmi "Coğrafya Kaderdir" sloganıyla  özdeşleşmiş ;İslam'ın bilimsel yüzünü temsil eden Kuzey Afrikalı abimiz İ.Haldun'dan biraz bahsedelim önce;

 Bu abimiz öyle aforizmalar yapan kısa yolcu bir abimiz değil en başta söyleyeyim ;dolaşan uğraşan ,iyi eğitim almış dönemin bilginlerinden ;matematik, fıkıh,astronomi tevsir, şiir vb on parmaginda 10 marifet yani,genç yaşta zekasıyla parlayan ,soylu bir aileden olduğu için de hayata iki sıfır önde başlamış biri ,ilk golü zekasına veriyoruz..

   Neyse bu abimiz 20'li yaşlarının başlarında farkedilmiş,Tunus ülkesinin sultanının yanına katip olarak atanıp siyasi yaşama atılır,tabi katip olunca eğitimini pratiklestirme şansı doğar;siyasi geziler falan filan derken..katip ya işi yazmak zaten , gördüğü farklılikları not tutar..

  Gel zaman git zaman bu abimiz "Mukaddime"diye bir şaheser yazar eğitim görgü ve bilgisine dayanarak tuttuğu notları toplayarak ,siyasetten,sosyolojiye , coğrafyadan,psikoloji'ye 12 bilimin kendine pay çıkarabileceği daha çok sosyal bilimlerin ağırlığını koyduğu bir kitaptan bahsediyoruz,Comte amcadan ,Weber'den Durkheim abilerden yüzyıllar önce bilimsel yaklaşımla  sosyoloji,antroploji işleyen birinden bahsediyoruz..

   14.asırda yaşamis bu abimiz(Asır kelimesi her nedense aklımda yüzyıldan fazla bir zaman olarak canlanıyor;mistik ,şiirsel bir havası var) Mukkadime aslında" Kitabul- İber" adlı 7 ciltlik kitabın önsözü sunusudur;ancak boynuz olarak kulağı geçmiştir.6 bölümden oluşur;

1. Bölüm: İklimlerin ve beslenmenin insan tabiatı ve uygarlıklar üzerindeki etkileri

2. Bölüm: Göçebe ve yerleşik kültürlerin karşılaştırılması ve iki kültür arasındaki çatışmaların sosyal sonuçları

3. Bölüm: Devletlerin doğuşu ve çöküşü, saltanat, hilafet ve krallık yapmanın koşulları ve kuralları

4. Bölüm: Köy ve kasaba hayatı ile imar faaliyetleri ve bunun İslam devleti ile ilgisi

5. Bölüm: Dönemin ana meslekleri, geçim araçları, sanat, ticaret, ziraat, tarım ve inşaat gibi ekonomik faaliyetler

6. Bölüm: Bilimlerin sınıflandırılması, eğitim yöntemleri

(kynk:https://www.biyografya.com/biyografi/12614) 

  Tanıtım kısmını hallettğimize göre asıl konumuza dönelim ben mukkadimeyi okumanızı öneririm;ancak soru mahiyetinde aşağıdaki görüntüye bir kaç cümle sunabilirim..

   Uygarlık karşıtlığını Moğol-Tatar-Hun saldırılarında,deniz kavimleri  saldırılarında, günümüz radikal İslami yapılanmaların eylem tarzında ;kütüphane yakma , anıt yıkma, kent talanı gibi tarihte sık görülen olaylarda görebiliyoruz..Bunu doğuran psikolojik altyapıyı iyi okumak gerektiğine inanıyorum..Acaba neden kendini bir şekilde uygarlığın mağduru gören,kırmızı görmüş boğa gibi ,kentli değerler karşısında saldırganlaşan bir kesim var?  Bu kültürlerin coğrafi özelliklerinde ki benzerlik tesadüf mü? Acaba İ.Haldun'un deyimiyle bu  bir bedevi - hadari / göçebe -yerleşik savaşı mıi?  Ya da güncel politikte üniter ulus devletin bir kültürün hafızasina saldırısı mı ? İncelenmeli! 

Evet konumuz bu kadar; zaten buraya kadar okuyan alır Mukkadime yi hatmeder diyerek,sevgilerimle diyorum.🤠