Kürd Medrese Geleneği

Tarihi boyunca Kürt münevveri ile amme(Kurmanç) arasında uçurum olmuştur..Mesela TR Cumh.ilk kuruluş zamanlarında ülkede bütçe düzenleyebilecek adam yoktur ;M.Kemal 'de Avr.'da iyi eğitim almış  Bedirxanilerden yardım ister..(bknz Anter Hatıralarım), aynı zamanlarda İstanbul hallerindeki ekseri hamal Kürd'tir..Tabi bu tespitim  artık tam yerleşmiş Kürt kabile ve klanları  için geçerli.Yarı-Göçebe Kabiler de sınıfsal farkı belirten liderin çadırındaki direk sayısıdır..Bu çelişkinin tarihsel kökleri katı kast sistemine sahip arkaik Aryen sosyolojiden gelir.Mithra ,Mazda Ruhban sınıfı bir çeşit kutsal kan iddiasıyla halka mesafesini hep korumuştur,Bu kutsal kan olay Şamanik kültürlerde de vardır.Evlilik vb birliktelikleri kendi sınıfları içinde yaşarlardı.Bu durum herhangi bir Kürt beylik,devlet vb 'nin yenilgi sonrası hanedan sürgününde ciddi bir bilinç aşımına neden oluyordu; her şeye nerdeyse sıfırdan başlanılıyordu bu durum güçlü bir devlet ve  bürokrasi geleneği oluşumuna engel oldu.Ancak  Cizre , Bitlis,Silvan,Şarézor gibi kentlerde oluşan  medrese geleneğinde; Bir Mir ile  bir çobanın oğlunun eşit olarak eğitim alabileceği  esneklik, edebi ve ilimsel anlamda bir birikim oluşturmuştur.Bugün Kürtçenin klasikleri olarak gösterdiğimiz eserlerin neredeyse tamamını  bu geleneğe borçluyuz,(bu tespit Sünnî Kürd gelenek içindir,Heretik (Aluvi,yaresan ,réya haq ezdi) Kürd geleneği özellikle sözel edebiyat ve teolojik kültür alanında oldukça güçlü birikime sahiptir..En bilinenleri Mansuré Xallaci ,Baba Tahiré üryan vb).Özetle bu gelenek 2.Mahmut 'un Kürdistan'ın  Özerk Bölgerini tasfiyesi sonrası bu medreseler gittikçe sönmeye başlamış,Önce pozitif bilimler çıkarılmış, sonra Kürd edebiyatı yerine Arab edebiyatı baskın olmuş, zamanla  el ayak öptüren, Kürdi olan her şeyden nefret eden , Kürd milli bilincini dumura uğratan hurafe ve söylemlerle Kürtleri 4 parçadaki hakim ulus devletlere entegrasyonda adeta memur gibi çalışan ve her ne hikmetse alayının soyunu Xalid bin Velid'e dayandırdığı  gelenek oluşmuştur..(İşin Tuhafı adamın soyu devam etmemiş🤔)..Bunlar Kürtlere kafir kemalist okullarda okumayın fetvaları verirken kendi çocuklarını gizli bir şekilde seküler kurumlarda okutmuş , günümüzde ve geçmişte vekillik yapan çoğu vekil bu ilişkinin meyvesidir..🧐
 Kaynak: " Hatıralarım" 2007, A. Musa ,Avesta Yay. İst.
.Kürt medreselerine genel bir bakis- Prof.Dr.Kazim Yılmaz


Yorumlar

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

Hoy Hoy Memo Türküsünün Hikayesi

Resim
Araştırmadan önce alakasız onlarca yazı okudum;ancak orijinalini dinleyip,inceleyince hikaye çözüldü.. Öncelikle Şırnak ve ilçelerindeki dengbejlerin yorumları dışındakilerin neredeyse tamamı  eksik yorumlar ve eklektik yorumlardir, gerçek hikayede ne diyarbekir var ne de şeker..💥Orijinal yorum ve tarihi kayıtlarin ışığında (Sikak aşireti kayıtları) Olayın özü şöyledir; Cizre yakınlarındaki tarihi  Finik Kalesinde  yaşayan Şikak  Konferasyonuna bağlı Âbbasilerin bir ağası olan Memo,eşi. Hamileyken, Botan emirliği  bünyesinde (Osmanlı askeri olarak ) savaşa gider, yıllarca dönmez ,öldü bilinir ;doğan çocuğuna da bizzat kendi adı(Memo)verilir.. Uzun yıllar geçer Memo yetişir delikanlı olur.. Babasız büyüdüğü için nazlı büyütülen Memoya annesi çok düşkündür,hep oğluyla uyurmuş..Gel zaman git zaman memo'nun babası savaştan döner,  finik kalesindeki evine girince karısının bir erkekle uyuduğunu görür o an kan beynine sıçrar,karısının o...
Devamı

Kürd Dili Ve Sosyolojisi

Resim
 Akademisyenler, "Kürd" sözcüğünün kökeni için farklı teoriler ortaya atmışlardır;ancak hemen hemen hepsinin ortak noktası  ' Dağlı Halk "  vurgusu yapmalarıdır..   Kürtler, geleneksel olarak İranlı ve İrani(Aryen) kökenli olarak kabul edilirler ve  İrani bir dil konuştukları için de ağırlıklı olarak Hint-Avrupalı olarak bilinirler. Bu hipotez, büyük oranda dilbilimsel nedenlere dayalıdır ve ağırlıklı olarak dilbilimcilerce geliştirilmiştir. Gelişmiş İnsan Antropolojisinin en  son yapılan DNA araştırmaları, bu inanışların aksine, Kürtlerin atalarının izlenebilir en erken başlangıçta coğrafi anlamda ağırlıklı olarak Yakın Doğu ve Avrasya’da bulunan bugünkü İran’ın dışında ve kuzeybatısında Cilalı Taş  Devri Kuzey Bereketli Hilal topraklarının yerli halkı olduğunu açıkça göstermektedir (Ferdinand Hennerbicler ) .   Dil ve genetik havuzda heterojen özelikler gösteren Kürtlerin bu durumu, fenotip ve kavramlarına da yansımı...
Devamı

Feqiye Teyran ile Papaz hikâyesi

Resim
 Feqiye Teyran gezgin bir tasavvuf alimidir.. Bir gün Cizre’ye giderken yolda bir papaza rastlar ve onunla arkadaş olur. Bir müddet yürürler yorulunca bir ağacın gölgesinde dinlenmeye koyulurlar. O esnada iki kuş gelir ve ağacın üzerine konarlar. Kuşlar birbirleriyle konuşurken Feqi güler. Papaz Feqi’ye sorar: “Sen neden gülüyorsun?” Feqi: “Bu bizim adetimizdir, biz Feqiler öylesine güleriz” der. Papaz: “Elbette her gülmenin bir sebebi vardır, kişi sebepsiz yere gülmez” der. Feqi: “Evet dediğin gibidir, fakat sana söylersem, bana ihanet edebilir, başıma bir bela getirebilirsin” der. Papaz söyleyeceği şeyi hiç kimseye söylemeyeceğine dair söz verir. Feqi meseleyi olduğu gibi anlatmaya başlar: “Ben kuşların dilini anlıyorum ağacın üzerindeki kuşlardan biri diğerine: Benim Cizre’de çok acı çekeceğimi söylüyordu, ben de bu yüzden güldüm” der. Papaz ses çıkarmadan ve tekrar yola koyulur. Cizre’ye geldiklerinde Feqi ‘Medresa sor’ a giderken papaz da kiliseye gider. Kilisede h...
Devamı